Judo, jako jedna z najpopularniejszych sztuk walki na świecie, posiada precyzyjnie określone zasady punktacji i sędziowania, które mają na celu zapewnienie sprawiedliwości i bezpieczeństwa zawodników. W niniejszym artykule przyjrzymy się szczegółowo, jak wygląda system punktacji w judo oraz jakie są obowiązki i rola sędziów podczas zawodów.
System Punktacji w Judo
System punktacji w judo jest złożony i opiera się na kilku kluczowych elementach, które mają na celu ocenę skuteczności technik oraz kontrolę nad przeciwnikiem. Punkty przyznawane są za różne techniki rzutów, trzymania, dźwigni i duszeń. W judo wyróżnia się trzy główne rodzaje punktów: Ippon, Waza-ari i Yuko.
Ippon
Ippon to najwyższa ocena, jaką można uzyskać w judo. Przyznawany jest za wykonanie techniki rzutu, która spełnia wszystkie kryteria: przeciwnik musi upaść na plecy z dużą siłą, szybkością i kontrolą. Ippon kończy walkę natychmiast, a zawodnik, który go zdobył, zostaje ogłoszony zwycięzcą. Ippon można również uzyskać za trzymanie przeciwnika na plecach przez 20 sekund, za skuteczne zastosowanie dźwigni lub duszenia, które zmusza przeciwnika do poddania się.
Waza-ari
Waza-ari to punkt przyznawany za technikę, która jest bliska Ippon, ale nie spełnia wszystkich jego kryteriów. Na przykład, jeśli przeciwnik upadnie na plecy, ale z mniejszą siłą lub kontrolą, sędzia może przyznać Waza-ari. Dwa Waza-ari są równe jednemu Ippon, co oznacza, że zawodnik, który zdobędzie dwa Waza-ari, wygrywa walkę. Waza-ari można również uzyskać za trzymanie przeciwnika na plecach przez 10 do 19 sekund.
Yuko
Yuko to najniższa ocena punktowa w judo, przyznawana za techniki, które są mniej skuteczne niż te, które zasługują na Waza-ari. Na przykład, jeśli przeciwnik upadnie na bok lub na plecy, ale bez odpowiedniej siły i kontroli, sędzia może przyznać Yuko. Warto jednak zaznaczyć, że od 2017 roku Yuko zostało wycofane z oficjalnych zawodów międzynarodowych, a system punktacji opiera się głównie na Ippon i Waza-ari.
Rola i Obowiązki Sędziów w Judo
Sędziowie w judo odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu sprawiedliwości i bezpieczeństwa podczas zawodów. Ich zadania obejmują ocenę technik, przyznawanie punktów, kontrolę nad przestrzeganiem zasad oraz podejmowanie decyzji w sytuacjach spornych. W zawodach judo uczestniczy trzech sędziów: główny sędzia (Shushin) oraz dwóch sędziów bocznych (Fukushin).
Główny Sędzia (Shushin)
Główny sędzia jest odpowiedzialny za prowadzenie walki i podejmowanie decyzji dotyczących punktacji. Jego zadania obejmują:
- Rozpoczynanie i kończenie walki za pomocą komend „Hajime” (start) i „Mate” (stop).
- Przyznawanie punktów za techniki rzutów, trzymania, dźwigni i duszeń.
- Kontrolowanie przestrzegania zasad przez zawodników i nakładanie kar za ich naruszenie.
- Współpraca z sędziami bocznymi w celu podejmowania decyzji w sytuacjach spornych.
Sędziowie Boczny (Fukushin)
Sędziowie boczni wspierają głównego sędziego i pomagają w ocenie technik oraz przestrzeganiu zasad. Ich zadania obejmują:
- Obserwowanie walki z różnych perspektyw, aby zapewnić dokładną ocenę technik.
- Sygnalizowanie głównemu sędziemu, jeśli zauważą naruszenie zasad lub sytuację wymagającą interwencji.
- Współpraca z głównym sędzią w podejmowaniu decyzji dotyczących punktacji i kar.
Kary i Ostrzeżenia
W judo istnieje system kar i ostrzeżeń, który ma na celu zapewnienie przestrzegania zasad i fair play. Kary mogą być przyznawane za różne przewinienia, takie jak pasywność, nielegalne techniki, nieodpowiednie zachowanie czy unikanie walki. Wyróżnia się trzy główne rodzaje kar:
- Shido: Ostrzeżenie za drobne przewinienia. Trzy Shido skutkują dyskwalifikacją (Hansoku-make).
- Hansoku-make: Dyskwalifikacja za poważne przewinienia lub trzecie Shido. Zawodnik, który otrzyma Hansoku-make, przegrywa walkę.
Podsumowanie
Zasady punktacji i sędziowania w judo są kluczowe dla zapewnienia sprawiedliwości i bezpieczeństwa podczas zawodów. System punktacji opiera się na trzech głównych rodzajach punktów: Ippon, Waza-ari i Yuko, z których każdy ocenia skuteczność technik w różnym stopniu. Sędziowie, zarówno główny, jak i boczni, odgrywają kluczową rolę w ocenie technik, przyznawaniu punktów i kontrolowaniu przestrzegania zasad. Dzięki precyzyjnie określonym zasadom i systemowi kar, judo pozostaje sportem, który promuje fair play, dyscyplinę i szacunek.
